भारताच्या या 'लाल सोन्या'वर चीनची आहे नजर !

नवी दिल्ली -

लाल चंदन केवळ भारतात विशेष ठिकाणी आढळते. याच्या लाकडाला अनन्यसाधारण महत्त्व असून अनेक गोष्टींमध्ये त्याचा वापर केला जातो. लाल चंदनाचे वैज्ञानिक नाव Pterocarpus santalinus आहे. हे आंध्र प्रदेशातील जंगलात आढळते. चीनमध्ये या रक्तचंदनाच्या झाडाला विशेष मागणी आहे. त्याच्या झाडाची तस्करीही मोठ्या प्रमाणावर होते. सर्वात आश्चर्याची बाब म्हणजे या चंदनाच्या झाडांचे संरक्षण विशेष कार्य दलाचे जवान करतात.

आंध्र प्रदेशातील शेषाचलम टेकड्यांमध्ये रक्तचंदनाची झाडे आढळतात. हिंदू धर्मात याला विशेष महत्त्व आहे आणि ते अत्यंत पवित्र मानले जाते. पूजेत चंदनाचे लाकूड वापरले जाते. पांढर्‍या चंदनाला सुगंध असतो, पण रक्तचंदनाला सुगंध नसतो मात्र तो गुणकारी असतो. औषधी सोबत सौंदर्यासाठीही याचा उपयोग होतो.

महागड्या फर्निचर आणि सजावटीच्या कामासाठी रक्तचंदनाच्या लाकडांनाही मागणी आहे. याशिवाय दारू आणि सौंदर्यप्रसाधनांमध्ये चंदनाच्या लाकडाचा वापर केला जातो. आंतरराष्ट्रीय बाजारात चंदनाच्या लाकडाची किंमत खूप जास्त आहे. आंतरराष्ट्रीय करारानुसार लाल चंदनाच्या झाडांच्या संरक्षणाची जबाबदारी भारताची आहे.

आंध्र प्रदेशातील चित्तूर, कडप्पा, नेल्लोर, कुरनूल या चार जिल्ह्यांमध्ये पसरलेल्या शेषाचलम टेकड्यांमध्ये लाल चंदनाची झाडे आढळतात. आंध्र प्रदेशातील हे जिल्हे तामिळनाडू सीमेला लागून आहेत. त्याची झाडे 11 मीटर पर्यंत उंच आहेत, परंतु त्याची घनता जास्त आहे. लाल चंदनाची सर्वात मोठी ओळख म्हणजे ते पाण्यात बुडते.

लाल चंदनाची मोठ्या प्रमाणावर तस्करी होते. शेषाचलमच्या टेकड्या २.५ लाख हेक्टरमध्ये पसरलेल्या आहेत. येथे आढळणाऱ्या विशेष लाल चंदनाच्या झाडांची संख्या ५० टक्क्यांनी कमी झाली आहे. 2015 मध्ये चकमक झाली होती ज्यात 20 तस्कर मारले गेले होते. याशिवाय तस्करांनाही मोठ्या प्रमाणावर अटक करण्यात आली आहे. या लाल चंदनाची कोणी तस्करी करताना आढळल्यास त्याला 11 वर्षांचा तुरुंगवास होऊ शकतो.

तस्कर रस्ते, पाणी आणि हवेने लाल चंदनाची तस्करी करतात. पकडले जाऊ नये म्हणून तस्कर त्याच्या पावडरची तस्करीही करतात. या खास चंदनाच्या लाकडाला जगातील अनेक देशांमध्ये मागणी आहे, मात्र चीनमध्ये त्याची सर्वाधिक मागणी आहे.