जगभरातील सरकारी आकडेवारीपेक्षा दोन ते चार पट अधिक मृत्यू, भारतात 50 लाखांहून अधिक मृत्यू ; 'नेचर' चा दावा

नवी दिल्ली -

2019 पासून जगभरात पसरलेल्या कोरोना महामारीमुळे मृत्यूची वास्तविक आकडेवारी सरकारद्वारे जाहीर केलेल्या आकडेवारीपेक्षा दोन ते चार पट जास्त आहे. ब्रिटनच्या प्रतिष्ठित जर्नल 'नेचर'ने एका संशोधनाच्या आधारे हा दावा केला आहे.

सरकारी आकडेवारीनुसार, कोविड-19 महामारी सुरू झाल्यापासून 55 लाखांहून अधिक लोकांनी आपला जीव गमावला आहे. नेचरमध्ये प्रकाशित झालेल्या एका नवीन संशोधनात असा दावा करण्यात आला आहे की मृत्यूची वास्तविक संख्या यापेक्षा कितीतरी पटीने जास्त असू शकते.

जगभरात अशी चर्चा सुरू आहे की विविध देश जागतिक स्तरावर आपली प्रतिष्ठा आणि प्रतिमा डागाळण्याच्या भीतीने कोविड-19 चा मृत्यूदर लपवतात का? 'नेचर'मध्ये प्रकाशित झालेल्या अहवालात लंडनमधील 'द इकॉनॉमिस्ट' मासिकाने वापरलेल्या डेटा आणि पद्धतींच्या आधारे हा दावा करण्यात आला आहे. 'नेचर'ने दावा केला आहे की कोविड-19 मुळे होणारे वास्तविक मृत्यू सरकारी आकडेवारीपेक्षा दोन ते चार पट जास्त असू शकतात.

'नेचर'मध्ये प्रकाशित झालेल्या या अहवालात मशीन-आधारित प्रक्रियेवर भर देण्यात आला आहे. त्यात गोळा केलेल्या आकडेवारीच्या आधारे मृत्यूंबाबत हा अंदाज वर्तवण्यात आला आहे. या संशोधनात जगभरातील देशांद्वारे कोविड-19 च्या बळींची माहिती देण्याच्या पद्धतींची उदाहरणे देऊन हा दावा करण्यात आला आहे. उदाहरणार्थ, नेदरलँड्समध्ये महामारीच्या सुरुवातीच्या काळात, कोविडमुळे मृत मानले गेलेल्या लोकांनाच संसर्ग झाल्यानंतर रुग्णालयात दाखल करण्यात आले आणि तेथे त्यांचा मृत्यू झाला. दुसरीकडे, बेल्जियममध्ये थंडीने त्रस्त झालेल्या लोकांचा मृत्यूही चाचणीशिवाय कोविड-19 मुळे झालेला मृत्यू मानला जात होता.

'नेचर'मध्ये प्रकाशित झालेल्या अहवालानुसार, कोरोना मृत्यूंनुसार जागतिक आरोग्य संघटनेचे (WHO) पहिले मूल्यांकन लवकरच येणार आहे. कोरोनामुळे झालेल्या मृत्यूंची खरी संख्या जाणून घेण्यासाठी संस्थेने अनेक तज्ज्ञांचे मत घेतले आहे. या आकडेवारीची पाच वर्षांपूर्वीच्या मृत्यूच्या आकडेवारीशी तुलना केली जाईल.

गरीब देशांमध्ये वास्तविक मृत्यू 20 पट जास्त असू शकतात
अहवालानुसार, श्रीमंत देशांमध्ये कोरोनामुळे मृत्यूची संख्या सध्याच्या आकडेवारीपेक्षा एक तृतीयांश जास्त असू शकते. तर गरीब देशांमध्ये ही संख्या सध्याच्या आकडेवारीपेक्षा 20 पट जास्त असू शकते. 1918-20 दरम्यान स्पॅनिश फ्लूच्या साथीनंतर कोरोना महामारी ही सर्वात मोठी महामारी असल्याचा दावाही अहवालात करण्यात आला आहे.

भारतासह 100 देशांमध्ये अतिरिक्त मृत्यूची आकडेवारी जाहीर केलेली नाही
WMD च्या आकडेवारीनुसार, 2021 च्या अखेरीस रशियामध्ये कोरोनामुळे 3 लाखांहून अधिक मृत्यू झाले होते, परंतु वास्तविक मृतांची संख्या 10 लाखांच्या पुढे जाऊ शकते. त्याचप्रमाणे, भारत आणि चीनसह 100 हून अधिक देशांमध्ये अतिरिक्त मृत्यूची आकडेवारी उघड केलेली नाही. याचे कारण असे असू शकते की या देशांचे सरकार मृत्यूची आकडेवारी गोळा करत नाही किंवा ते वेगाने प्रकाशित केले जात नाही. या देशांमध्ये कोविड-19 मुळे लाखो मृत्यू झाले आहेत.

भारतातील मृतांचा अधिकृत आकडा ४.८७ लाख आहे
गेल्या वर्षी कोरोनाच्या दुसऱ्या लाटेत भारतात मृत्यूचा तांडव पाहायला मिळाला होता. कोरोनाच्या सुरुवातीपासून देशात 4,87,000 हून अधिक मृत्यूची नोंद झाली आहे. पण इकॉनॉमिस्टच्या या मॉडेलच्या आधारे देशात 50 लाखांहून अधिक मृत्यूंचा अंदाज वर्तवण्यात आला आहे.

चीनने 4600 मृत्यूंचा दावा केला आहे, तर 'नेचर'ने 7.50 लाख मृत्यूंचा दावा केला आहे
त्याचप्रमाणे, महामारीचे केंद्र बनलेल्या चीनमध्ये मृत्यूची अधिकृत आकडेवारी 4600 इतकी नोंदवली गेली आहे, तर वरील मॉडेलच्या आधारे 150 पट अधिक मृत्यूचा अंदाज आहे. संशोधनानुसार, चीनमध्ये महामारीमुळे 7.50 लाखांहून अधिक मृत्यू झाले आहेत.